بررسی تاثیر پروژه های آبخیزداری بر کیفیت زندگی در نواحی روستایی شهرستان بابل

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر پروژه های آبخیزداری بر کیفیت زندگی در نواحی روستایی شهرستان بابل انجام گرفته است. این تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی محسوب می شود. جامعه آماری تحقیق را 5225 نفراز سرپرستان خانوار در 8 روستای هدف پروژه های آبخیزداری در شهرستان بابل تشکیل دادند. روش نمونه گیری نیز تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب بود. روایی پرسشنامه های تحقیق بر مبنای دیدگاه متخصصان و پایایی بر مبنای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. روستاهای مورد مطالعه بر حسب اقدامات آبخیزداری مکانیکی و بیولوژیکی به سه دسته روستاهای با اقدامات پیشرفته، متوسط و ضعیف آبخیزداری تقسیم شدند. در بیشتر روستاهای گروه اول اجرای سدهای خاکی، بتونی و گابیونی و در روستاهای گروه سوم اقداماتی نظیر نهال کاری، جنگلکاری و تناوب زراعی صورت گرفته بود. کیفیت زندگی نیز در قالب چهار مولفه اقتصادی، اجتماعی، فیزیکی-کالبدی و محیطی در این گروه از روستاها سنجش شد. نتایج آزمون t تک نمونه ای برای ارزیابی مولفه های کیفیت زندگی نشان داد که در روستاهای با اقدامات آبخیزداری پیشرفته و متوسط سطح کیفیت زندگی کمتر از حد متوسط یا نامناسب است. در حالی که در روستاهای با اقدامات آبخیزداری ضعیف سطح کیفیت زندگی بیشتر از حد متوسط یا مناسب است. نتایج آزمون f مستقل نشان داد که وضعیت مولفه اقتصادی در روستاهای با اقدامات آبخیزداری ضعیف بهتر از روستاهای با اقدامات آبخیزداری پیشرفته و در این گروه از روستاها نیز بهتر از گروه روستاهای با اقدامات آبخیزداری متوسط بوده است. نتایج ارزیابی مولفه اجتماعی نشان داد که وضعیت در روستاهای با اقدامات آبخیزداری پیشرفته بهتر از روستاهای با اقدامات آبخیزداری ضعیف و در این گروه از روستاها نیز بیشتر از گروه روستاهای با اقدامات آبخیزداری متوسط بوده است. در خصوص مولفه کالبدی- فیزیکی نیز نتایج نشان داد سطح مولفه کالبدی- فیزیکی در روستاهای گروه سوم بیشتر از دو گروه دیگر روستاها است. در خصوص مولفه محیطی- حفاظتی نتایج نشان داد که وضعیت در روستاهای با اقدامات آبخیزداری ضعیف بهتر از دو گروه دیگر بوده است. همچنین در خصوص کلیت کیفیت زندگی نتایج نشان داد که روستاهای با اقدامات آبخیزداری ضعیف در وضعیت بهتری نسبت به دو گروه دیگر روستاها قرار دارند. نتایج این تحقیق بیانگر عدم تأثیر اجرای پروژه های بزرگ آبخیزداری با تأثیر بلندمدت بر کیفیت زندگی در نواحی روستایی است. به علاوه پروژه های کوچک بیولوژیکی که تأثیر عینی و محسوسی بر فعالیت های معیشیتی دارند بیشتر بر سطح کیفیت زندگی روستاییان تأثیر داشته است.